Η ομηρική και η μυκηναϊκή Ιθάκη ταυτίζονται ή όχι; Είναι η σημερινή Ιθάκη το νησί του Οδυσσέα;

 

                                  Γιάννης Γαΐτης (1923 - 1984) Σειρήνες - Οδυσσέας, 1980                                Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου / National Gallery

Text : Hettie Putman Cramer & Makis Metaxas

Αφιερωμένο στην μνήμη της αείμνηστης Αικατερίνης (Κίττυς) Βεργωτή - Ιερωνυμάκη 

 Η συγκεκριμένη ανάρτηση που θα διαβάσετε, όπως ήταν και η προηγούμενη, https://homericithaca.blogspot.com/2024/08/blog-post.html, αποτελούν την συνέχεια ενός κύκλου αναρτήσεων που θα δημοσιευθούν μέσα από αυτό το blog προκειμένου να δοθούν μια σειρά από απαντήσεις στις κατά καιρούς εύλογες ερωτήσεις που έχουν τεθεί διαχρονικά και έχουν σχέση με ένα από μεγαλύτερα άλυτα προβλήματα της παγκόσμιας αρχαιολογίας, τον εντοπισμό της λεγόμενης "Ομηρικής Ιθάκης". 

Η περιστροφή του ρόμβου,ένα σύγχρονο "αυγό του Κολόμβου", στην υπηρεσία της επίλυσης ενός σύνθετου Ομηρικού γρίφου.

Text & Copyright: Hettie Putman Cramer & Makis Metaxas
Αφιερωμένο στην μνήμη δύο αγαπητών μας φίλων και συνεργατών που πέρασαν πρόσφατα τις πύλες του Ήλιου:  στον Δ/τη της Έδρας των Ελληνικών Σπουδών "Σταύρος Νιάρχος" του πανεπιστημίου Simon Fraser στον Καναδά, καθηγητή Dr. Andre Gerolymatos και στον Δανό αρχαιολόγο της παγκόσμιας Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης καθηγητή  Dr. Klavs Randsborg. (Φωτογραφία από το διαδίκτυο)

       Ερμηνεύοντας την τοπογραφία του έπους, το μυθολογικό του υπόστρωμα και τα ίχνη που άφησαν στο έδαφος οι μακρινοί μας πρόγονοι θα επιχειρήσουμε μέσα μέσα από αυτήν την ανάρτηση, αλλά και από τις επόμενες που θα ακολουθήσουν να σας δώσουμε όσο είναι εφικτό  μια σειρά από εκλαϊκευμένες για το ευρύ κοινό απαντήσεις στα πλέον συχνά ερωτήματα που τίθενται  και που εύλογα γεννήθηκαν μετά από τα πρώτα συμπεράσματα των ανασκαφών που έγιναν τα τελευταία χρόνια στην Ν.Α Κεφαλληνία και ιδιαιτέρως στο «Ηράκλειο Πεδίο», στην περίκλειστη και αρδευόμενη κοιλάδα των αρχαίας πόλης - κράτους των Πρόννων.

"Ήμουν και εγώ εκεί" στην εποχή του Οδυσσέα

Text & Copyright: Hettie Putman Cramer & Makis Metaxas    
Αφιερωμένο στην μνήμη της Γεωργίας Ταρσούλη 

Πρόλογος

Είναι γεγονός πως τα έπη του Ομήρου διέσωσαν μια πολύτιμη βάση δεδομένων που εμπλούτισαν και καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό την μνήμη, την γνώση, την ποιότητα  και το ήθος του λεγόμενου δυτικού πολιτισμού. Γεγονός είναι επίσης πως σε όλες τις εμφάσεις και σε όλες τις φάσεις όλων των ιστορικών περιόδων από την στιγμή που εμφανίστηκαν τα συγκεκριμένα κείμενα, δεν σταμάτησαν ποτέ να αποτελούν μια αέναη πηγή έμπνευσης, γόνιμων σχολιασμών, αλλά και έντονων διενέξεων όσο κανένα άλλο κείμενο στην παγκόσμια λογοτεχνία. Ενδεικτικό είναι πως σε πρόσφατη ψηφοφορία που έγινε από το BBC η Οδύσσεια του Ομήρου κατέλαβε την πρώτη θέση παγκοσμίως ως το κορυφαίο έργο ανάμεσα σε 100 ιστορίες που διαμόρφωσαν τον κόσμο. 

Η επικρατούσα άποψη που θέλει τα έπη αυτά να είναι προϊόν μιας συνειδητής ανασύνθεσης ενός απόμακρου και χαμένου στην αχλή των μύθων ηρωικού κόσμου, που η σύνθεσή τους συντελέστηκε στα πρώιμα ιστορικά χρόνια, έχει φέρει στην επιφάνεια ένα τεράστιο πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων, που συνήθως δικαιολογούνται στις μέρες μας στο πλαίσιο ενός σκόπιμου και συνειδητού ‘αρχαϊσμού’ εκ μέρους του ποιητή, ή των ποιητών για όσους πιστεύουν ότι ήταν περισσότεροι του ενός. 

Searching for the exact location of "clearly-seen" Ithaca, the capital of Odysseus’ Mycenaean island kingdom in Western Greece.

Dedicated to our friends, Eric & Susanne Metaxas. 

Text & Copyright: Hettie Putman Cramer & Makis Metaxas

Introduction

The search for Homeric Ithaca and the controversy over whether it could be definitely identified with the Ithaki of historical times appears to date back to very early in the historical era. Of the ancient writers, Strabo (C 454) is the one who tells us most about the doubt in the minds of the geographers and historians of antiquity when he says:

«Ού γάρ ευκρινώς αποδίδωσιν ο ποιητής ούτε περί της Κεφαλληνίας ούτε περί της Ιθάκης και των άλλων πλησίον τόπων, ώστε και οι εξηγούμενοι διαφέρονται και οι ιστορούντες.»

" For the poet [sc. Homer] does not express himself clearly concerning either Kephallenia or Ithaca or the other places nearby, with the result that both commentators and historians disagree with one another ". 

.

Lifting the veil that covered "lost" Αsteris; the "ghost island" of Homeric topography.

Dedicated to our children Ody, Phillip and Anna
Text & Copyright: Hettie Putman Cramer & Makis Metaxas

ASTERIS, 

‘THE ISLAND OF THE SUITORS’

There is a rocky island in the middle of the sea, 
[midway between Ithaca and rugged Samos,]* 
called Asteris. It is of no great size, but it has safe harbours, one on each side; 
and there the Achaians set their ambush [for Telemachos] and lay in wait.   (Od. 4.844-847)

ἔστι δέ τις νῆσος μέσσῃ ἁλὶ πετρήεσσα,
[μεσσηγὺς Ἰθάκης τε Σάμοιό τε παιπαλοέσσης,]*
Ἀστερίς, οὐ μεγάλη· λιμένες δ᾽ ἔνι ναύλοχοι αὐτῇ
ἀμφίδυμοι· τῇ τόν γε μένον λοχόωντες Ἀχαιοί.        (Od. 4.844-847)

The quest for Homeric Ithaca usually starts with what is theoretically the thorniest problem of Homeric geography, which has to do with the existence and precise position of the islet of Asteris. It is the island where the suitors vying for the throne of Ithaca spent twenty-eight days lying in wait for Telemachos with the intention of killing him on his way back from Pylos.

Το κέντρο της Ομηρικής (Μυκηναϊκής) Ιθάκης βρίσκεται στην Ν.Α Κεφαλληνία και οι "ομιλούσες πέτρες" έχουν πλέον βρεθεί.

Αεροφωτογραφία τμήματος πομπικής οδού της μυκηναϊκής εποχής που συνέδεε το οικιστικό κέντρο με την νεκρόπολη του άστεως στην περιοχή Ρίζα Τζαννάτων.( Ν.Α Κεφαλληνία -Ηράκλειο πεδίο). 
Ανασκαφή: αρχαιολόγος Δρ. Αντώνης Βασιλάκης Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων,  τ. Έφορος  Προϊστορικών και Κλασικών αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας, Ιθάκης, Ζακύνθου.   Φωτογραφία: Κώστας Κόκλανος 

Τα αποδεικτικά στοιχεία της Ομηρικής τοπογραφίας έτσι όπως καταγράφονται στο έπος της Οδύσσειας που επιβεβαιώνουν ότι: το κέντρο της Ομηρικής Ιθάκης είναι στην Ν.Α Κεφαλληνία και δεν είναι, ούτε στο σημερινό νησί της Ιθάκης, ούτε στην Λευκάδα, ούτε στην χερσόνησο της Παλικής, ούτε σε κάποιο άλλο τμήμα της νήσου Κεφαλληνίας ή οπουδήποτε αλλού. 

Οι κύριοι λόγοι που οδήγησαν  την άρχουσα τάξη των Κεφαλλήνων κατά την μυκηναϊκή περίοδο να επιλέξουν την Ν.Α Κεφαλληνία ως έδρα διοίκησης του νησιωτικού τους βασιλείου.    

Αφιερωμένο σε όλους του συντρόφους μας κωπηλάτες και ιδιαιτέρως στην μνήμη όλων εκείνων που "έφυγαν" στην πορεία.
Text & Copyright: Hettie Putman Cramer & Makis Metaxas

Εισαγωγή:

Ο σκοπός αυτής της ανάρτησης - και ανεξάρτητα από τα όσα ενδεχομένως έχετε διαβάσει σε προγενέστερες αναρτήσεις μας για την τοπογραφία της Ομηρικής Ιθάκης - είναι να δώσει στον αναγνώστη την δυνατότητα να αξιολογήσει με τα δικά του γνωστικά εργαλεία και κρίση τα σημεία εκείνα των Ομηρικών επών που καταγράφουν την γεωγραφική θέση της Ομηρικής Ιθάκης σε σχέση με το ευρύτερο περιβάλλον της και να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει με την θέση μας οτι το κέντρο της Ομηρικής Ιθάκης είναι στην Ν.Α Κεφαλληνία.. 

ναιετάω δ' Ἰθάκην εὐδείελον (κατοικώ στην ξέφαντη Ιθάκη)

Η γεωγραφική θέση της Ομηρικής Ιθάκης στην εποχή του Οδυσσέα

                                                                                                                                                                   ( Photo by Kadoulas) 

Αφιερωμένο στους μετανάστες; μας και στους ναυτικούς μας, τους απανταχού της γης "Οδυσσείς" που ακολουθώντας τα ίχνη που άφησε ο μεγάλος τους πρόγονος έφτασαν, όπως και αυτός έφτασε, σε κάθε γωνιά του πλανήτη έχοντας πάντα στο μυαλό και την σκέψη τους το ταξίδι της επιστροφής στην πατρώα γη των Κεφαλλήνων.

Text & Copyright: Hettie Putman Cramer & Makis Metaxas

Ένα από τα πλέον πολυθρύλητα βασίλεια των Ομηρικών επών που καταγράφονται στον περίφημο «νηών κατάλογο» της Ιλιάδος ήταν το βασίλειο της Ιθάκης, όπου άνακτας, σύμφωνα με τα έπη, ήταν ο πορθητής της Τροίας, Οδυσσέας Λαερτιάδης ηγούμενος των «μεγάθυμων Κεφαλλήνων» (Όμηρος Ιλιάδα Β- νηών κατάλογος- στιχ. 631-637)

[ἐν δήμῳ Ἰθάκης].Στα βήματα του Οδυσσέα του Τηλέμαχου και του Εύμαιου (μέρος 2ον)

Ο Οδυσσέας, ταπεινός ζητιάνος, πιάνει το χέρι της περίλυπης Πηνελόπης. Πίσω της ο Τηλέμαχος και δύο γέροντες, ο Λαέρτης και ο Εύμαιος
 («Μηλιακό» ανάγλυφο π. 460-450 π.Χ(Εικόνα από το βιβλίο «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ Θεοί & Ήρωες – Τρωικός πόλεμος – Οδύσσεια» της Σέρβη Κατερίνας)

Αφιερωμένο σε όλους τους φίλους και συνεργάτες μας που ιχνηλατήσαμε μαζί τους αυτά τα μονοπάτια και μοιράστηκαν μαζί μας σκέψεις ιδέες και συναισθήματα.
Text & Copyright: Hettie Putman Cramer & Makis Metaxas  

ἄστεος ἐγγὺς

Πρόλογος 

Σε προηγούμενη ανάρτησή μας που αφορούσε το  πρώτο μέρος της Ομηρικής τοπογραφίας για τα "εν δήμω Ιθάκης" http://homericithaca.blogspot.gr/2017/01/1.html  είχαμε γράψει χαρακτηριστικά οτι στις αναφερόμενες  στο έπος πεζοπορικές διαδρομές κρίνεται σε μεγάλο βαθμό η αξιοπιστία της Ομηρικής τοπογραφίας και ιδιαιτέρως για την πιθανολογούμενη αληθή σχέση της με το γεωμορφολογικό περιβάλλον της Ν.Α Κεφαλληνίας εκεί όπου για αρκετά χρόνια τώρα εξελίσσεται μια διεπιστημονική έρευνα για την ταυτοποίηση του σπουδαίου μυκηναϊκού κέντρου που έχει εντοπίσει η αρχαιολογική σκαπάνη από το 1991.